Ar ol y dyfarniad

Ar ôl dyfarniad y Goruchaf Lys na allai Terresa May tanio erthygl 50 i adael yr Undeb Ewropeaidd heb ganiatâd y senedd mae’r pantomeim yn symud yn ôl i San Steffan. Fe gyhoeddwyd y bil sef y European Union (Notification of Withdrawal) Bill.

Yn sicr mae’r fantais gyda llywodraeth May yn y senedd pan mae’n dod i ddeddfwriaeth. Mae’r prif weinidog  wedi ceisio mynnu bod y senedd yn cael rôl finimal yn broses erthygl 50 ac er  y consesiwn diweddara bod y senedd yn cael pleidlais ar y fargen derfynol mae hynna yn llai o gonsesiwn na fase rhywun yn tybio gan ei fod yn ddewis rhwng derbyn bargen gwael neu dim bargen o gwbl.

Ar y llaw arall mae May wedi cyngwystlo llawer o’i chredadwyaeth ar drigir Erthygl 50 cyn diwedd Mawrth ac felly fydd ddim yn hapus os fydd y broses seneddol yn dal ei hamserlen i fyny.

Mae 'na ddau ddiwrnod wedi ei chlustnodi i ail ddarlleniad y bil – fydd hun yn canolbwyntio ar yr egwyddor o adael y UE. Er bydd na phleidlais ar y diwedd bydd hun yn fawr o broblem i’r llywodraeth ac mae nwy yn annhebyg o golli’r bleidlais.

Y broblem i’r llywodraeth ydi’r cam pan mae’r mesur yn y pwyllgor sydd yn cymryd lle ar lawr y Tŷ. Mae 'na lawer i welliannau ar eu ffordd – gan Lafur, yr SNP, y Democratiaid Rhyddfrydol ac efallai rhai aelodau Ceidwadol sydd yn hollol yn erbyn gadael Ewrop. Yn amyl mae cam y pwyllgor yn un cynhyrfus gyda llawer o welliannau yn cael ei thrafod ar yr un amser. Mae yn bosib bydd Tŷ Cyffredin yn rhoi amser caled i’r llywodraeth ar yr achlysur.

Ond heb os yn Dŷ’r Arglwyddi fydd y sialens fwyaf i’r llywodraeth. Fe all y llywodraeth dominyddu’r Tŷ Cyffredin ond nid oes ganddynt fwyafrif yn yr Arglwyddi. Felly nid oed ganddynt reolaeth ar  amserlen y bil. Fe allai’r Arglwyddi cymryd llawer fwy o amser i ddadlau’r mesur na fase'r llywodraeth yn dymuno ac o bosib mynd  heibio terfyn amser Mawrth. Bydd rhaid i’r llywodraeth penderfynu un a’i rhoi consesiynau i’r gwrthbleidiau neu golli eu hamserlen.

Ond nid dechrau’r broses fydd y gwir frwydr ond y broses trafod wedyn.  Mae’r bil wedi cael ei linio yn gyfyng er mwyn lleihau’r gwelliannau.

Mi fydd yn ddiddorol gweld pa mor dyn y bydd y ddeddf gan mae yn rhaid i’r gwelliannu bod mewn cwmpas y bil.  Y Dirprwy llywydd Lindsay Hoyle bydd yn cadeirio’r cam y pwyllgor a fydd i fyny iddo fo yn unig benderfynu fain o welliannau fydd yn cael eu derbyn. Cawn weld wedyn pa mor llwyddiannus mae’r llywodraeth wedi bod gyda llunio ei bil yn dynn. 

Mae llawer yn dibynnu os oes 'na wahaniaeth cyfreithiol clir yn y bil rhwng hysbysiad ar drafodaethau. Os fydd aelodau seneddol  yn medru llunio gwellianna sydd yn delio ar drafodaethau bydd hyn yn agor y liforddau a bydd y llywodraeth o dan bwysau mawr i loywi ei chynlluniau ar Brexit a chryfha rôl y senedd yn yr holl broses.

Bydd brexit yn cymryd ein sylw am beth amser eto a fydd yna fwy o niwl nag oleuni mae ofn. Gwael y peth ni chael ei ofyn.